Narodna Biblioteka „Jefimija“ Trstenik

MAKSIMOVIĆ Bogdan (1868-1933), učitelj, kičevski vojvoda, sveštenik.

Rođen je 1868. u selu Straže, srez gnjilanski. Bogosloviju je učio u Prizrenu do 1886. godine, a završio je u Beogradu 1887. godine. Posle svršene bogoslovije bio je učitelj u selu Slepče, srez prilepski, u Srpskoj osnovnoj školi otvorenoj 1894. godine. Prilikom proslave školske slave Sveti Sava 1900. godine „činodejstvovao je paroh pop Kuzman Aranđelović, domaćin školski koji je spremio slavski kolač bio je upravitelj Josif Miljić, a Svetosavsku besedu je izgovorio učitelj Bogdan Maksimović“. Posle kratkog vremena Bogdan Maksimović je stupio u četu kičevskog kraja. Zatim je prešao u četu Donjeg Poreča, a u međuvremenu, do 1903 godine, bio je kičevski vojvoda. Krajem 1903. godine se zapopio, ali se odmah, s proleća 1904. godine, vraća četi kičevskog kraja, gde četuje sve do 1907. godine. Posle Pasjanske „pogibije“ dolazi u Beograd, odakle, 1908. godine, odlazi u selo Gradac kod Raške za sveštenika. Krajem aprila 1921. godine „Arhijerejska vlast Eparhije žiče rešenjem E Br. 466 odlikovala je jereja Bogdana Maksimovića, paroha gradačkog, sr. studenički, Crvenim pojasom“. Maja 1927. godine premešten je u Trstenik na mesto III paroha.

Nakon što je u Trsteniku oboleo od „teške bolesti“ 1931. godine, poslednje godine života proveo je u oskudici i nemaštini. Upokojio se 19. maja 1933. godine u Trsteniku. „Politika“ je objavila: „...Danas je ovde umro veliki nacionalni borac, bivši četnik i kičevski vojvoda Pop-Bogdan Maksimović. Sahrana ovog velikog narodnog borca za oslobođenje i ujedinjenje porobljene braće biće 20. ovog meseca po podne na trsteničkom groblju.“

MAKSIMOVIĆ Dobrivoje-Dobrica (1942-2011), veterinar, samouki slikar.

Rođen je 20. februara 1942. godine u Stragarima kod Trstenika, od majke Radmile i oca Miodraga. Osnovnu školu je završio u Stargarima i Velikoj Drenovi, a gimnaziju u Trsteniku. Diplomirao je na Veterinarskom fakultetu u Beogradu. Radio u Veterinarskoj stanici u Milutovcu, gde je bio i upravnik do 1990. godine. Iz Milutovca, gde se 1973. godine oženio Snežanom Stojković, farmaceutom, odlazi u Budvu, gde je radio posao veterinarskog inspektora. U Kruševac je Dobrica došao 1979. godine i u fabrici za preradu mesa „22. jul“ bio je tehnički direktor do 1990. godine kada je odlučio da se posveti slikarstvu.

Slikarstvo je učio samostalno. Prvi put je izlagao 1976. godine. Profesionalno se bavi slikarstvom od 1990, a član ULUS-a je od 1991. godine.

Samostalne izložbe: Milutovac (1976), Kruševac (1977, 1992), Budva (1978), Slavonski Brod (1978), Beograd (1993, 2001), Sombor (1995), Novi Sad (1995), Vršac (1995), Trstenik (1995), Čačak (1995).

Od 1977. godine učestvovao je na više desetina grupnih izložbi u zemlji i inostranstvu.

Nagrađen je Otkupnom nagradom Samoupravne interesne zajednice za kulturu Srbije, Prvom nagradom na oktobarskoj izložbi u Kruševcu...

Zastupljen je u umetničkoj zbirci „Legat ED Trstenik – Zavičajni umetnici“ Narodne biblioteke „Jefimija“ u Trsteniku.

Sa suprugom Snežanom ima ćerku Ljubicu.

Živeo je i radio u Kruševcu od 1979. godine do iznenadne smrti, 24. januara 2011. godine. Sahranjen je na Novom groblju u Kruševcu.

MAKSIMOVIĆ Jovan (1864-1910), učitelj, urednik i stručni pisac.

Rođen je 13. novembra 1864. godine u Medveđi kod Trstenika.

Posle osnovne škole završio je četiri razreda gimnazije i 1885. učiteljsku školu. Postavljen je za učitelja u Pirotu (1885-1891), zatim u Jagodini, Donjoj Mutnici, Beogradu (1894-1904) i Svileuvi (1905), kada je zbog bolesti podneo ostavku na državnu službu. U službu je vraćen 1908. godine i radio je u Beogradu do smrti.

Bio je privremeni učitelj u Višoj građanskoj školi u Beogradu (1899-1904) i upravnik i nastavnik Večernje škole „Sveti Sava“. Bio je član Glavnog prosvetnog saveta i više puta je biran za člana Glavnog odbora Učiteljskog udruženja i bio mu predsednik (1899-1901).

Bavio se i pisanjem. Objavio je: Kakav treba da je školski nadzornik prema školi i prema učitelju, Beograd, 1899; Moralne pouke : za učenike I i II razreda građanske škole, Beograd, 1900; Narodna ekonomija : za prvi razred građanske škole, Beograd, 1900; Istorija opšta : za prvi razred građanske i devojačke škole, Beograd, 1900; Osnovna nastava krajem XIX veka : izveštaj sa svetske izložbe u Parizu 1900 godine, Beograd, 1904; Čitanka : za učenike Nedeljno-praznične škole Beogradske trgovačke omladine, Beograd, 1906.

Bio je izdavač i urednik „Učiteljskog vesnika“ (1894-1904) i „Školskog zvonca“ (1901-1902).

Nosilac je Ordena Svetog Save IV reda.

Umro je iznenada 30. aprila 1910. godine u Beogradu.

MAKSIĆ Damnjan (1920-1943), skojevac, učesnik NOB-a.

Rođen je 20. oktobra 1920. godine kao treći sin Svetolika Maksića, poljoprivrednika iz Poljne kod Trstenika, i majke Julke. Damnjan je rastao i formirao svoju ličnost pored najstarijeg brata Miodraga, učitelja, koji je bio i prvi komunista u Poljni.

Osnovnu školu završio je u rodnom selu, a Gimnaziju učio u Kruševcu. Kao gimnazijalac bio je istaknuti član Literarne družine „Napredak“, kao i Udruženja skauta (izviđača). U 14. godini postaje član SKOJ-a i član rukovodstva u Gimnaziji. Zbog političkog rada isključivan je iz gimnazija u: Kruševcu, Ćupriji, Jagodini i Aleksincu, a u leto 1937. godine bio je po kazni poslat i u radni logor na Adi Ciganliji. U Gimnaziji u Aleksincu Damnjan Maksić je položio veliku maturu.

Član KPJ postao je 1939. godine. Kao revolucionar bio je uzor Dobrici Ćosiću, Antoniju Isakoviću, Milanu Rajčeviću, Branki Brkić, Radomiru Laziću, Bogomiru Markoviću i mnogim drugim mladim komunistima iz trsteničkog kraja. U njegovu kuću u Poljni navraćao je Petar Stambolić.

Početak Drugog svetskog rata zatiče ga u Poljni. Nastavlja okupljanja sa političkim istomišljenicima: Živadinom Apostolovićem, Aleksandrom Babovićem, Brankom Tomićem. Kako su četnici počeli da mu prete „da će ga pojesti noć“, Damnjan decembra 1941. godine odlazi partizanima u Temnićku četu. U Rudom je učestvovao na formiranju Druge proleterske brigade. Kasnije je postavljen za komesara 3. čete 3. bataljona Druge proleterske brigade i na tom položaju je ostao godinu dana, sve do pogibije na Sutjesci 16. maja 1943. godine, kod Zlatnog Bora.

Bio je obrazovan marksista, dobar govornik i političar, celog sebe i svoju mladost posvetio je komunističkim i slobodarskim idealima.

U znak sećanja na njega meštani i ratni drugovi postavili su mu bistu u Poljni na Trgu omladine i Zemljoradnička zadruga u selu nosi njegovo ime, kao i ulice u Trsteniku i Ćupriji.

MAKSIĆ Miodrag (1913-1943), učitelj i pesnik.

Rođen je 1Z. aprila 1913. godine u Poljni kod Trstenika, stariji brat Damnjana Maksića. Posle završene osnovne škole pohađao je Nižu gimnaziju u Kruševcu, a zatim završio Učiteljsku školu u Jagodini.

Kao učitelj prvo radi u Makedoniji, a od 1934. godine prelazi u Kaonik kod Kruševca. Miodrag je član KPJ od 1936. godine i kao komunista 15. oktobra 1936. isteran je iz službe. Više puta je 1942. godine hapšen u Kruševcu kao komunista. Bugari su ga kao taoca streljali kod Cerovačkog mosta na Južnoj Moravi 7. januara 1943. godine.

Poeziju piše još od školskih dana. Radove je objavljivao u periodici: „Učiteljski podmladak“ (1929, 1930), „Novi čovek“ (1930), „Narodni nposvetitelj“ (1932), „Jugoslovenski učiteljski glasnik“ (1933), „Učiteljska straža“ (1936). Veliki broj pesama ostao je u rukopisu (Poesie, zbirka pesama), kao i vredan dnevnik.

Objavljena knjiga: Slobodni trzaji i slobodne iskre, Beograd, 1933.

MALIĆANIN Milan (1887-1935), trgovac i bankar, predsednik opštine.

Rođen je 1887. godine u Trsteniku, sin trgovca Miluna Malićanina iz Jasikovice, i Katarine, ćerke trgovca Koste Rakičevića iz Trstenika. Školovao se u Trsteniku, Kruševcu i Beogradu.

U Prvom svetskom ratu mobilisan je kao rezervni podoficir pri Štabu Vrhovne komande Vojske Srbije. Učestvovao je u borbama Šumadijske divizije na Ceru i Kolubari.

Za vreme primirja, 3. maja 1915. godine, u lavri manastira Žiče venčao se Jelenom Vuković iz Kraljeva, a zatim se vratio u ratnu jedinicu srpske vojske.

Preživeo je dugi marš od Smedereva do Krfa i Soluna. Pri Štabu Vrhovne komande bio je i u intendantskoj službi i u službi veze. Trsteničani su prema njemu gajili veliko poštovanje zbog njegovih ratnih zasluga i iskustva, mada su ratni prizori i patnje ostavili traga na njegovom licu koje je retko krasio osmeh.

Posle rata bio je predsednik Srpske radikalne stranke u Trsteniku i predsednik Opštinskog suda, odnosno Opštinskog odbora od 1919. do 1920. godine, kada ga je smenio Svetislav Katić. Kada je njegov otac, stari i iskusni trgovac, Milun Malićanin, poslove prepustio svojim sinovima: Milanu, Milošu i Nenadu, oni su se usredsredili na bankarstvo i podjednako uspešno su se bavili društvenim poslovima i rukovodili Privrednom bankom, koja je finansirala privrednike. Činovnik ove banke bio je Sava J. Popović, poznat i kao dopisnik „Politike“, a kasnije, kao penzioner, bio je vlasnik i urednik prvih trsteničkih novina „Narodna volja“, koje su štampane u 4 broja od 21. avgusta do 12. septembra 1935. godine.

Po očevom amanetu da ne zapostave gajenje vinograda, kupili su zemljište na brdu Ćirin brest kod Čairskog groblja i podigli najsavremeniji vinograd. Na toj plantaži braća Malićanin su zaposlili radnike za obradu vinograda i negu vinove loze i služio je za ugled svim vinogradarima iz trsteničkog kraja.

Milan Malićanin je od 1924. do 1935. godine ponovo predsednik Opštinskog odbora u Trsteniku. Njegovom zaslugom Trstenik je dobio moderno zdanje Sreskog načelstva i Sreskog suda, otvorene su nove škole, novu Električnu centralu sa naizmeničnom strujom, gradsko kupatilo i ledaru, glavna ulica je popločana kamenom kockom umesto turske kaldrme, a crkveni zvonik je dobio gradski časovnik. Time je 30. septembra 1925. godine izvršio testament pokojne Ćirke Stamatović.

U dogovoru sa Crkvenim odborom i starešinom crkve, Radoslavom Lazarevićem, poručen je crkveni sat od čuvene firme Turmuhren fabrik J. R. Njeule 1896, Bockenem, Harz. Veliki satni mehanizam je proizveden u Nemačkoj i postavljen je 1932. godine, posle smrti Vasilija Anđelkovića, staranjem Crkvenog odbora i predsednika opštine, Milana Malićanina. Takav sat je u to vreme bio prvi u Srbiji, koji je pokazivao tačno vreme i mogao se videti iz svih delova varoši, a njegovo otkucavanje se čulo i do obližnjih sela.

Prvi sportski fudbalski klub u Trsteniku zvao se „Hajduk Veljko“, ali zbog postojanja kafane pod tim imenom Milan je klub registrovao 1920. godine kao „Hajduk“. Prvu nogometnu kožnu loptu u Trsteniku je doneo Milan svom mlađem bratu, Milošu-Miši Malićaninu, od rane mladosti zaljubljeniku u fudbal i igraču FK „Hajduk“, sa jednog putovanja iz Pariza.

Sa suprugom Jelenom imao je kćeri, Stojanku, zvanu Žanka, koja je bila učiteljica u Ribnici, i Desanku, udatu za kovača Radovana Ristića u Paraćinu, i sina Dragutina, zvanog Bata, koji je poginuo kao komandir u Dobrovoljačkom korpusu Dimitrija Ljotića 1943. godine.

Zajedno sa bratom, Milošem, sagradio je u glavnoj ulici Cara Lazara veliku porodičnu kuću, prvu građevinu u Trsteniku od armiranog betona. Posle Drugog svetskog rata kuća je nacionalizovana i u nju se sa porodicom uselio doktor Radomir Ljutovac. Danas je kuća neuseljena i u propadanju.

Posle skoro punih dvanaest godina provedenih na mestu predsednika opštine Trstenik, bankar Milan Malićanin je iznenada, obliven znojem, prekinuo sednicu Opštinskog odbora u leto 1935. godine zbog jakih bolova u predelu jetre. Posle nekoliko dana, 7. avgusta 1935. godine, Milan Malićanin je umro, navodno, usled poodmaklog raka jetre. Sahranjen je na trsteničkom groblju.

MALIĆANIN Miloš (1901-1943), pravnik, trgovac i bankar, narodni poslanik.

Rođen je 15. juna 1901. godine u Trsteniku, sin trgovca i bankara Miluna Malićanina iz Jasikovice, i Katarine, ćerke trgovca Koste Rakičevića iz Trstenika.

Nakon završene osnovne škole u Trsteniku upisuje Trgovačku školu, zbog Prvog svetskog rata završava je u Ponsu u Francuskoj. Posle rata diplomirao je na Pravnom fakultetu u Beogradu.

Po završenim studijama pridružio se ocu Milunu i braći Milanu i Nenadu u porodičnim poslovima, radio je kao bankar u Privrednoj banci u Trsteniku.

Još kao gimnazijalac voleo je da igra fudbal, zbog čega mu je stariji brat, Milan, iz Pariza doneo prvi kožni fudbal u Trsteniku. Miloš-Miša kao student igrao je u trsteničkom klubu „Hajduk“, koji je njegov brat, Milan, predsednik opštine Trstenik, osnovao 1920. godine.

Sa bratom Milanom kupio je zemljište na brdu Ćirin brest kod Čairskog groblja gde su podigli najsavremeniji vinograd koji je služio za ugled vinogradarima trsteničkog kraja. Na toj plantaži braća Malićanin su zaposlili radnike za obradu vinograda i negu vinove loze.

Posle iznenadne smrti svog brata Milana 1935. godine, izabran je 27. septembra 1936. godine za predsednika opštine i na tom položaju je ostao do 1941. godine. Bio je predsednik Opštiskog suda i predsednik Privredne banke i Jugoslovenske radikalne zajednice u Trsteniku. Na izborima 11. decembra 1938. godine izabran je za poslanika Narodne skupštine Kraljevine Jugoslavije na listi JRZ za trstenički srez.

Pod uticajem braće Malićanin u Trsteniku su 1935. godine pokrenute nedeljne novine „Narodna volja“.

Oženio se 30. septembra 1928. godine Danicom, ćerkom Dragutina Stevanovića, obućara iz Trstenika. Miloš i Danica su imali dve kćeri, Katarinu i Veru, i sina Ljubodraga.

Pomagao je mnogim nevoljnicima i bio popularan u narodu. Voleo je da se zauzima za svoje sugrađane, pa je otišao na Banjicu da spasava svoje susede, zadržali su ga kao taoca jer je bio simpatizer i finansijer JVO. Streljan je u Jajincima 7. jula 1943. godine, a sahranjen je u Trsteniku.

MALIĆANIN Milun (1857-1926), trgovac i bankar, narodni poslanik.

Rođen je 18. januara 1857. godine, sin težaka Vujice iz Jasikovice.

Prešavši u Trstenik, postao je uspešan trgovac i bankar, ali i ugledan domaćin. Bio je osnivač i prvi predsednik Narodne radikalne stranke u Trsteniku 31. maja 1893. godine. Svojim ugledom kod stanovništva i podržavajući vezu sa uglednim ljudima iz okoline koji su pripadali Radikalnoj stranci, posebno sa Filipom Milojevićem iz Velike Drenove, uspeo je da omasovi i ojača stranku jer do tada su u Trsteniku bili uspešniji liberali i naprednjaci, pa je, kao kandidat Radikalne stranke, 18. maja 1908. godine dobio izbore i postao poslanik Narodne skupštine za trstenički srez.

Bio je jedan od osnivača Privredne banke u Trsteniku 1912. godine, predsednik Kontrolnog odbora Trsteničkog udruženja za pomoć i štednju (1890), a kao predsednik Građevinskog odbora učestvovao je u izboru planova i rukovođenju građevinskim radovima na hramu Svete Trojice u Trsteniku (1898-1900).

Venčao se 1884. godine Katarinom, ćerkom trgovca Koste Rakičevića iz Trstenika, i sa njom imao sinove: Milana, Miloša i Nenada i kćeri: Poleksiju, udatu za advokata Vuleta Vukadinovića, Nataliju, udatu za Slobodana Sterđevića iz Peći, Emiliju, udatu za trgovca Šukića, i Darinku, udatu za trgovca Konstantina Simića iz Trstenika.

I njegovi sinovi, Miloš i Milan, bili su uspešni u politici. Stariji sin, Milan, bio je predsednik opštine Trstenik od 1919. do 1920. i od 1924. do 1935. godine. Biran je i za časna veća Niške banovine 1929. godine. Mlađi sin, Miloš, bio je predsednik opštine Trstenik od 1936. do 1941. i narodni poslanik 1938. godine.

Milun Malićanin je umro 10. novembra 1926. godine u Trsteniku.

MARTENOVIĆ Milorad-Mića (1923-2008), bogoslov, industrijski dizajner i slikar.

Rođen je 23. februara 1923. godine u Trsteniku, sin Stevana Martenovića, šnajdera iz Grabovca (1886-1939), i Olge (1896-1975), ćerke Gvozdena Petrovića, potkivača iz Osaonice. Stevan i Olga, pored Milorada, imali su i sinove, Milana-Laneta (1925-1988) i Dobrivoja-Bibija (1928-2004), i kćer Milicu (1926-1979), zvanu Laka.

Milorad je osnovnu školu završio u Trsteniku (1929-1933), posle koje, zbog siromašnog porodičnog stanja, dobija blagodejanje (stipendiju) od vladike Nikolaja Velimirovića, episkopa žičkog. Po savetu vladike Nikolaja, prvo završava četiri razreda gimnazije i malu maturu, potom upisuje Bogosloviju 1937. godine u Bitolju. Posle završene četvrte godine, zbog početka Drugog svetskog rata 1941. godine, prekida dalje školovanje. Za vreme okupacije, juna 1943. godine, polaže ispite petog i šestog razreda Bogoslovije u Nišu, a završni bogoslovski „ispit zrelosti“ položio je 12-16. septembra 1946. godine u Italiji, u logoru u Eboli. Po prelasku u Englesku stiče i diplome iz Teologije i Vizantijskog slikarstva na školi „Batcelor art“.

Kao siromašni gimnazijalac i bogoslov, Milorad-Mića Martenović, bio je prinuđen da zarađuje za vreme školskih raspusta. Radio je u trsteničkoj knjižari kod Blagoja-Blaže Antića koji ga je dobro plaćao i poklanjao mu knjige. Kao mladić bio je aktivan i u društvenom životu Trstenika. Bavio se glumom u Omladinskom trsteničkom pozorištu, pevao je u Horu „Boško Jugović“, kao i za pevnicom u hramu „Svete Trojice“, a pod nadimkom „Mića Pop“ bio je poznat kao talentovan fudbaler trsteničkog Fudbalskog kluba „Jug Bogdan“.

Na samom početku rata, nakon povratka iz Bitolja, pomaže i predaje Veronauku u trsteničkom sirotištu „Bogdaj“, koje vodi njegova tetka, Nadežda Adžić, kasnije igumanija Ana, starešina manastira Vraćevšnica.

Posle nemilog događaja, kada su lokalni četnici na svirep način ubili tri monahinje iz Ljubostinje, a kasnije i ošišali njegovu šesnaestogodišnju sestru Laku, pod optužbom da pomaže komunistima, Milorad-Mića Martenović, kao mladi bogoslov, 3. septembra 1943. godine, prijavljuje sebe i svog brata, Milana-Laneta, u Drugi dobrovoljački bataljon SDK s ciljem da se bore protiv nasilja četnika i komunista i da zaštite svoju porodicu.

Tokom 1944. godine, kao pripadnik Srpskog dobrovoljačkog korpusa, iz Kruševca, nakon što je pomogao oslobađanje zarobljenih partizana i rodoljuba, povlači se za Sloveniju, odatle se prebacuje u Italiju u logor u Eboli, a zatim, 1947. godine, u Englesku. Dve godine radi u jednom rudniku, a posle teške povrede, lečenja i oporavka počinje da radi kao komercijalni slikar, štamparski grafičar po raznim firmama u Birmingemu, a kasnije u industriji kao industrijski dizajner, sve do penzionisanja 1985. godine.

Kao veoma aktivan član srpske zajednice pri crkvi Lazarici u Birmingemu, bio je u Crkvenom odboru, pevao je u horu i redovno sasluživao nedeljom na bogosluženju, takođe, svirao je gitaru u orkestru i bavio se slikarstvom. Bio je i jedan od osnivača Fudbalskog kluba „Beli orlovi“ pri crkvi, pored toga, bio je fudbalski sudija punih 43. godina. Njegov sin, Rastko, bio je talentovan fudbaler i kasnije je igrao u Nemačkoj u „Herti“ iz Bertlina.

Bio je veoma vezan za Trstenik, svoju porodicu i svoj zavičaj, a za vreme NATO bombardovanja bio je veoma aktivan u Engleskoj na objašnjavanju prave istine o Srbiji i slanju humanitarne pomoći srpskom narodu u Srbiji i Republici Srpskoj.

Sa suprugom Darinkom-Belom (Todorović) iz Beograda ima sinove, Aleksandra-Sašu (1961) i Rastka (1963-2020).

Svoju dokumentaciju vezanu za Trstenik: „Sećanje o mom životu“ (rukopis), prepiske i dokumentaciju, desetak knjiga, periodiku na engleskom, tridesetak VHS video-kaseta, desetak ce-deova, mali kožni ilustrovani spomenar i nekoliko ličnih predmeta, kao i zbirku petnaestak likovnih radova, poklonio je svom rodnom gradu, Narodnoj biblioteci „Jefimija“ u Trsteniku kao poklon-zbirku.

Pored toga, zastupljen je i jednom slikom u umetničkoj zbirci „Legat ED Trstenik – Zavičajni umetnici“ koja je u vlasništvu Narodne biblioteke „Jefimija“.

Preminuo je 22 januara 2008. godine u Birmingemu.

MARŠIĆANIN Božidar-Boža (1855-1921), upravnik Beograda, okružni načelnik.

Rođen je 29. februara 1855. u Kragujevcu.

Policijsku karijeru započeo je 1878. kao pisar III klase Uprave grada Beograda. Obavljao je dužnosti sreskog i okružnog načelnika u Kragujevačkom, Crnorečkom (kasnije Timočkom), Vranjskom, Podunavskom i Moravskom okrugu. Karijeru je završio kao upravnik Beograda (jul 1900 – maj 1903).

Radio je na modernizaciji policije u Beogradu, školovanju policijskog kadra, donošenju pravnih akata (policijskih naredbi) o regulisanju postupaka organa javnog reda, ali i o obavezama građana i njihovoj saradnji u cilju poboljšanja životnih uslova i efikasnijeg rešavanja osnovnih problema u funkcionisanju Beograda. Za vreme njegovog upravnikovanja marta 1903. kralj Aleksandar naredio je upotrebu oružja tokom velikih demonstracija i za taj događaj Maršićanin je proglašen lično odgovornim.

Pisao je o istoriji policije. Radove je objavljivao u beogradskim listovima i časopisima „Iskra“, „Zvezda“, „Policcjski glasnik“ i „Policija“, u kojoj je bio i direktor administracije. Bio je i saradnik „Bosanske vile“. U njegovim memoarima iz vremena kada je bio upravnik Beograda zapisani su dragoceni podaci o političkim i društvenim prilikama toga doba. Okupaciju za vreme Prvog svetskog rata, od kraja jula 1914. do oslobođenja u oktobru 1918. godine, proveo je kao izbeglica u Trsteniku, brižljivo beležeći događaje, posebno brutalnost okupatora i njihovih slugu, Hrvata i Mađara. Svoja ratna sećanja u knjizi Uspomene iz zbega štampao je 1919. godine u Zemunu.

Dela: Tajna dvora Obrenovića, Beograd, b. g.; Moj odgovor G. Jaši Tomiću, uredniku novosadske „Zastave”, Beograd, 1903; Upraviteljeve beleške, I-II, Beograd, 1907; Pravi i istiniti vaskrs države srpske : političko-istorijska razmišljanja, Beograd, 1910; Uspomene iz zbega, Beograd, 1919.

Preminuo je posle teške bolesti 29. juna 1921. godine u Beogradu i sahranjen je na Novom groblju.

MATIĆ Ljubomir-Ljuba (1868-1955), profesor, narodni poslanik.

Rođen je 16. septembra 1868. godine u Velikoj Drenovi kod Trstenika. Poreklom je iz porodice Ćeličanin – otac Mateja-Mata Stojković, pisar i sudija, majka Milana. Osnovnu školu završio je u mestu rođenja, četiri razreda niže gimnazije u Kruševcu, a tri razreda više gimnazije u Zaječaru. Diplomirao je matematiku i fiziku na Velikoj školi u Beogradu 1893. godine. Po diplomiranju bio je suplent matematike i geometrije u Pirotskoj gimnaziji (1893-1896) i profesor Kruševačke gimnazije od 1896. do 1898, kada je ukinuta državna gimnazija. Iste godine predavao je u Smederevu, zatim bio profesor Kruševačke privatne gimnazije (1899-1902) i suplent Učiteljske škole u Aleksincu (1902). U Kruševačkoj gimnaziji bio je suplent (1903-1908), posle položenog državnog ispita profesor (1908-1927), a zatim i direktor (1927-1931). Jedno vreme bio je upravitelj Više ženske škole u Kruševcu, a kratko je predavao i u Užicu (1908-1909). Odobrenjem ministra Prosvete i Crekvenih dela 1913. godine privremeno je postavljen za direktora privatne gimnazije u Aleksincu. Profesor Ljubomir-Ljuba Matić, direktor Kruševačke gimnazije, penzionisan je 31. marta 1931. godine.

Učestvovao je u balkanskim ratovima i Prvom svetskom ratu kao komandant Kruševačkog korpusa u činu rezervnog potpukovnika.

Na izborima za narodne poslanike 1920. godine izabran je na radikalskoj listi za poslanika iz Kruševačkog okruga.

Za vreme njegovog direktorovanja u Kruševačkoj gimnaziji osnovane su: Skautska družina, Sokoli, pokrenut književni časopis „Venturi“, uvedeno električno osvetljenje, đačko kupatilo i đačka knjižnica. Pokrenuo je 1930. godine inicijativu da se osnuje Gradska čitaonica sa knjižnicom i bio predsednik Osnivačkog odbora. Sledeće godine izabran je za predsednika Mesnog odbora sarajevske „Prosvjete“ u Kruševcu, a 1932. godine pokrenuo je inicijativu za podizanje spomenika Stojanu Protiću, istaknutom političaru iz kruševačkog kraja. Bio je počasni predsednik Odbora za podizanje spomenika Kruševljanima stradalim za vreme austrougarske okupacije u Prvom svetskom ratu, predsednik Crvenog krsta u Kruševcu i instruktor i predavač u Društvu Kruševačkog rasadnika.

Imao je pet sinova i dve ćerke. Umro je 4. decembra 1955. godine u Kruševcu.

MAČUŽIĆI su starinom iz Crne Gore iz plemena Mataruge. U tursko vreme deo tog plemena je napustio Crnu Goru, došli su u okolinu manastira Žiče i tu se naselili. Naselje dobija ime Mataruge, odakle se kasnije Jovan Mačuga seli u Malu Sugubinu.

MAČUŽIĆ Janićije /Joanikije Obradović/ (kraj XVIII – 1866), arhimandrit, starešina manastira Ljubostinje.

Rođen je kao Jovan krajem XVIII u seoskoj porodici Obrada (Jovanovića Mačuge) Mačužića u Maloj Sugubini. U tefteru poreskih glava za okrug jagodinski, srez levački 1839. godine zabeleženo je: „Obrad Jovanović, star 80 godina i sakat u jednu nogu“. Obrad je imao i sinove Radosava i Milosava.

Janićije Mačužić prvi put se pominje kao iskušenik, a potom kao monah Joanikije (Janićije) 1832. godine u dokumentima manastira Ljubostinje. Rukopoložio ga je episkop tomočki Dositej 3. februara 1833. godine. U periodu od 1847. do smrti, 1866. godine, Joanikije (Janićije) kao arhimandrit upravljao je manastirom Ljubostinja. Za to vreme manastir je znatno napredovao, između ostalog dobio je: novu zvonaru, novi limeni krov, brojne sporedne zgrade, dve mehane, štale, kačaru, tri vodenice i ostalo, „a sve zahvaljujući u narodu poštovanom i hvaljenom igumanu Janićiju“ beleži Sevastijan Putnik, kasniji starešina manastira Ljubostinje.

Evo šta je Feliks Kanic u svojoj prvoj knjizi Srbija govorio o Janićiju: „Prema pričanju igumana Venijamina, koji odlično poznaje prošlost Ljubostinje, dva preduzimljiva kaluđera, pop Nićifor i Arsenije Stefanović, zatekli su 1816. godine manastir sasvim opustošen. Na travom obraslim ruševinama crkve, koja je bila bez vrata, prozora, kupola i svodova, pasle su ovce. Ovi energični ljudi su prvo izvršili najelementarnije popravke crkve, a Arsenije koji je docnije imenovan za igumana, sagradio je 1828. godine na temeljima starog, samo delimično očuvanog, opštežitija današnji jednospratni veliki konak. Masivni zvonik i temeljna restauracija crkve delo su Janićija Mačužića, igumana naklonjenog umetnosti, koji je tamo dugo do 1850. zapošljavao mnoge italijanske graditelje. Oni su, moj sagovornik ih je i sam video na poslu, ne narušavajući opšti izgled manastira, dali obnovljenoj crkvi, pa čak i njenim starijim delovima, svoj nacionalni pečat, koji iskusan arheolog bez teškoća otkriva“.

Janićije se, dok je bio starešina manastira Ljubostinje, potpisivao i kao arhimandrit Joanikije Obradović.

Janićije je umro 1866. godine i sahranjen je u manastiru Ljubostinji.

MAČUŽIĆ Rista (1828-1873), učitelj, protojerej poljanski.

Rođen je 1828. godine u Maloj Sugubini, od oca Radosava O. Mačužića. Čitanje i pisanje je naučio kod svog strica igumana Janićija u manastiru Ljubostinji. Ostalo je zabeleženo da je bio prvi učitelj u tek osnovanoj vrbničkoj školi 1853. godine, odnosno da je školske 1856/1857. godine radio kao učitelj u selu Grabovcu kod Trstenika, da bi ubrzo bio postavljen za sveštenika u crkvi Sv. Apostola Petra i Pavla u Poljni.

Umro je 24. jula 1873. godine u Poljni i sahranjen u crkvenoj porti. Njegov sin, Milen, kasnije je promenio prezime Mačužić u Popović.

MAČUŽIĆ Milen (1832-1860), učitelj i sveštenik.

Rođen je 1832. godine u Maloj Sugubini, od oca Milosava O. Mačužića. Posle završene osnovne škole (verovatno u Trsteniku), u periodu od 1848. do 1852. godine, pohađao je četvorogodišpnju beogradsku Bogosloviju, da bi kao svršeni bogoslov („klirik”) od 1852. do 1855. godine radio kao učitelj u Trsteniku. Uputivši pismo svom rođenom stricu, igumanu ljubostinjskom Janićiju, 1855. godine, obavestio ga je da želi da „poluči svjaščenstvo” i da uskoro stupa u brak jer je zaprosio kćer paroha vrnjačkog. Ubrzo je dobio upražnjeno mesto paroha riljačkog, koje je i tražio, da bi nakon kraćeg službovanja u selu Ivkoviću bio sveštenik i u crkvi Sv. Apostola Petra i Pavla u Poljni. U ovoj crkvi se venčao 16. oktobra 1855. godine sa Savom, srednjom ćerkom jereja vrnjačkog Jeftimija-Jevte Popovića.

Od početka 1858. do prerane smrti, 1860. godine, Milun Mačužić je živeo i radio kao kapelan, na parohiji svog tasta, Hadži Jeftimija Jevte Popovića, u Vrnjcima. Ubrzo, 1862. godine, umire i njegova supruga Sava. Sahranjeni su u Vrnjačkoj Banji. Njihov sin jedinac, šestogodišnji Sreten, postavši siroče, do polaska u školu živeo je u kući svog dede Hadži Jevte, ali kako on, kao udovac i uz to preopterećen obavezama u parohiji, nije mogao da se brine svakodnevno o unuku, brigu o njemu preuzela je tetka Borika, Savina sestra, koja je živela u Trsteniku.

Sreten, koji je po dedi dobio prezime Adžić, kasnije učitelj i zančajni srpski pedagog, osnivač čuvene Učiteljske škole u Jagodini, otac je Nadežde Adžić, potonje mati Ane, igumanije manastira Vraćevšnica.

MIJATOVIĆ Stanoje (1868-1946), učitelj, etnograf i folklorista.

Rođen je 16. marta 1868. godine u Konjusima (Konjuhu) kod Trstenika od oca Marka i majke Čirke (Čirike), rodom Đorić iz Velike Drenove. Otac je iz familije Stevića – Brđana, a prezime je po dedi Mijatu. Mijatov rođeni brat Kosta živeo je u Trsteniku (Osaonici). Doseljeni su iz Toplice preko Jablanice, a, inače, poreklom su iz okoline Prileta u Makedoniji.

Osnovnu školu završio je u Konjuhu i Velikoj Drenovi, gimnaziju u Kruševcu, a Učiteljsku školu u Beogradu (1890). Učitelj je u selu Dragac u Negotinskoj Krajini, Milutovcu (1894), Maloj Drenovi, Poljni (od 1895. do 1925), gde je zatekao starijeg kolegu učitelja Todora Bušetića. Dok je radio u Milutovcu izabran je 13. marta 1894. godine za predsednika Poljoprivredne podružine. Pri ustanovljenju Zadruge u Poljni bio je član Upravnog odbora (1900), a nakon Velikog rata vio je inicijator za podizanje spomenika ratnicima palim u Prvom svetskom ratu. Govorio je o gladi u Rusiji i sakupljao pomoć 1922. godine. Sredio je podatke o učiteljima koji su radili u Poljni, za period 1868. do 1924. godine. Svojeručno napisao mapu svim budućim učiteljima da sami (svojeručno) o sebi napišu ponešto u Letopisu škole u Poljni. Ovaj primer su sledili učitelji sve do 1960. godine.

Učestvovao je u balkanskim i Prvom svetkom ratu kao rezervni narednik. Po odluci Ministarstva prosvete držao je nastavu (1917-1918) u srpskoj izbegličkoj školi u Vodenu (Edesa) u Grčkoj. Nakon rata radio je u Ministarstvu prosvete (1925), ali je po ličnoj molbi vraćen u kruševački kraj, gde je bio školski nadzornik za kopaonički i župski kraj. Penzionisan je 1928. godine.

Živeo je u Kruševcu. Jedan od osnivača kruševačkog Muzeja u zgradi Načelstva, urednik Kruševačke oblasne samouprave, predsednik upravnog odbora Kreditne činovničke zadruge (1934-1944).

Svoje letnje odmore koristio za istraživanje porekla i običaja stanovništva Levča, Temnića, njihovih pesama i igara, narodne medicine. Resavu obišao kao školski nadzornik i opisao tamošnju nošnju, običaje i poreklo stanovništva; opisao pravne i druge običaje u Župi; beležio varoške, seoske, ženske i ciganske zanate u Rasini. Izučavao i Belicu.

Zapisivao je tradicijsku kulturu Srba i pritom osnovnu pažnju usmeravao na životni ciklus čoveka (rođenje, ženidba, smrt), godišnje kalendarske praznike, kompleks magijsko-religijskih radnji i dr. Više od deset godina prikupljao je građu iz oblasti narodne medicine. Proučavao je i seosku privredu zapisujući praktična znanja u obradi zemlje i radu oko stoke. Sarađivao je u listovima i časopisima: „Bosanska vila“, „Težak“, „Nova iskra“, „Učiteljski vesnik“, „Učitelj“, „Naša škola“, „Prosvetni glasnik“, „Delo“, „Narodno zdravlje“, „Iskra“... Priredio je više zbirki priča i pesama (o Svetom Savi, Marku Kraljeviću, Milošu Obiliću) i Zbirku reči iz Levča i Temnića. Bio je jedan od najvrednijih saradnika Etnografskog odbora SKA po čijim uputstvima je napisao devet etnografskih i antropogeografskih monografija. U Arhivu SANU čuva se njegova bogata rukopisna zaostavština (preko dve hiljade zapisa) srpskih narodnih umotvorina (pesme, zagonetke, pitalice, bajke, poslovice i izreke, basne, pripovetke, pravni običaji, zapisi o narodnoj medicini i veterini u Levču, Temnića, Župe Kruševačke).

Pored više školskih udžbenika objavio je knjige: Nekoliko saveta našem narodu, b. m., b. g.; Naselja srpskih zemalja: rasprave i Građa: sa 38 skica u tekstu i Atlasom, Beograd, 1905; Temnić, Beograd, 1905; Običaji srpskog naroda : iz Levča i Temnića, Beograd, 1906; Srpske narodne igre iz Levča i Temnića, Beograd, 1907; Običaji naroda srpskoga, Beograd, 1907; Srpska narodna jela (sa prilogom o pićima) u Levču i Temniću, Beograd, 1908; Cveti Cava u narodnoj uspomeni (iz Temnića), Beograd, 1908; Narodna medicina Srba seljaka u Levču i Temniću, Beograd, 1909; Grad Voden, Beograd, 1923; (i T. Bušetić), Tehnički radovi Srba seljaka u Levču i Temniću, Beograd, 1925; Zdravlje i bolest u pričama, slikama i crtama, 1. i 2., Beograd, 1925; Cveti Sava u narodnim pesmama, Beograd, 1927; Zanati i esnafi u Pecavu, Beograd, 1928; Običaji u Pecavu, Beograd, 1928; Nošnja u Pecavu, Beograd, 1929; Pecava, Beograd, 1930; Kraljević Marko (i Miloš Obilić) : u narodnim pričama, Kruševac, 1932; Cveti Sava u narodnim pričama i pesmama, Kruševac, 1935; Pisma mojoj sestri na selu, Sarajevo, 1936; Belica, Beograd, 1941; Iz rata u rat : ratni dnevnik 1912-1920, Beograd, 2004.

Za učestvovanje u oslobodilačkim ratovima i za revnosnu službu odlikovan je Srebrnom medaljom i Ordenom Svetog Save V reda. Ukazom njegovog veličanstva kralja Aleksandra I Karađorđevića 1. decembra 1922. godine odlikovan je i Ordenom Svetog Save IV reda.

Oženio se 1894. godine Ksenijom Tavrić iz Poljne i snjom je imao sedmoro dece: Branku, Desu, Ljubu, Nadu, Slavu, Miroslava-Batu i Mijata. Umro je 1. juna 1946. godine u Poljni, sahranjen je na Kruševačkom groblju, a kasnije prenet u poljansko groblje.

MILENKOVIĆ Toma (1935-2018), doktor istorijskih nauka.

Rođen je 12. januara 1935. godine u Čairima kod Trstenika. Osnovnu školu završio u rodnom mestu, nižu gimnaziju u Trsteniku, a Učiteljsku školu u Kragujevcu (1952). Posle toga radio kao učitelj u Štavničkom okrugu, u okolini Tutina (1952-1955). Diplomirao na Grupi za istoriju Filozofskog fakulteta u Beogradu (1959). Od 1960. godine radio u Odeljenju za istorijske nauke Instituta društvenih nauka, a od 1969. u Institutu za savremenu istoriju u Beogradu. Doktorirao 1972. godine tezom: „Socijalistička partija Jugoslavije 1921-1929“. Naučni je savetnik od 1982. godine. Bavio se istorijom Jugoslavije između dva svetska rata, posebno radničkim pokretom, agrarnom reformom, radničkim zakonodavstvom i ruskom emigracijom u Jugoslaviji. Penzionisan je 1999. godine.

Objavio je 12 monografija, 5 tomova istorijske građe i oko 90 studija, rasprava, ktitika, članaka i priloga.

Objavljene knjige: Radnički pokret u Vojvodini 1918-1920, Beograd, 1968; Ctav radikalne stranke prema agrarnoj reformi u Jugoslaviji (1919-1929), Beograd, 1970; Socijalreformistički pravac u radničkom pokretu jugoslovenskih zemalja (sredina 1917. – 2. avgust 1921), Beograd, 1973; Socijalistička paptuja Jugoslavije 1921-1929, Beograd, 1974; Privremeno radničko zakonodavstvo u Jugoslaviji 1918-1921. godine, Beograd, 1981; Banatska republika i mađarski komesarijat u Banatu (31. oktobar 1918. – 20. februar 1919), Beograd, 1985; Međunarodna organizacija rada i Jugoslavija (1919-1929), Beograd, 1986; Srpski socijalisti 1916. godine, Beograd, 1987; Državne granice Kraljevine SHS, Beograd, 1992; Dr Živko Jovanović – ličnost u senci KPJ, Beograd, 1995; Dolazak izbeglica iz Rusije u Vojvodinu posle Prvog svetskog rata, Novi sad, 1996; Ruski inženjeri u Jugoslaviji 1919-1941, Beograd, 1997; Kalmici u Srbiji 1920-1944, Beograd, 1998; Zapošljavanje u Srbiji od začetaka do oslobođenja zemlje 1944, knj. 1, sa dr Milicom Milenković, Beograd, 2002; Školovanje dece emigranata iz Rusije u Jugoslaviji 1919-1941, Beograd, 2004; Trstenik i okolina u Prvom svetskom ratu 1914-1918, Beograd, 2007; Vrnjački Rusi, sa Ognjanom Topalovićem i Mirjanom Obradović, Vrnjačka Banja, 2008; Politička emigracija iz Bugarske u Jugoslaviji 1923-1944, Beograd, 2018.

Bio je oženjen Milicom, takođe doktorom istorijskih nauka. Umro je 7. maja 2018. godine u Beogradu.

MILETIĆ Vukadin St. (1909-2004 ), doktor pravnik nauka, diplomata.

Rođen je 27. septembra (10. oktobra) 1909. godine u Trsteniku od oca Stevana, trgovca i kafedžije, i majke Rade. Potiče iz stare i ugledne trsteničke trgovačke porodice, koja je pre Drugog svetskog rata posedovala značajno imanje, kafanu i prodavnicu. Osnovnu školu završio je u Trsteniku, a gimnaziju u Kruševcu. Po završenim pravima u Poatjeu u Francuskoj, od 1936. godine proveo je dve godine u Ministarstvu finansija u Beogradu i Novom Sadu, a u diplomatskoj službi je od 1938. do 1945. godine.

Služio je u Jugoslovenskom poslanstvu u Moskvi kao pisar (1940), gde ga je zatekao rat 1941. godine. Na tom mestu je bio svedok potpisivanja zakasnelog jugoslovensko-sovjetskog pakta u dramatičnoj noći između 5. i 6. aprila 1941. godine kada je napadom Nemačke na Kraljevinu Jugoslaviju propao pokušaj zaštite pod okriljem Sovjetskog Saveza. Zbog Staljinovog poštovanja ugovora o nenapadanju sa Hitlerom nakon napada Nemačke na Jugoslaviju, diplomatsko osoblje Kraljevine Jugoslavije je napustilo Moskvu, pa je Miletić, posle kraćeg rada u Londonu u Jugoslovenskoj vladi u egzilu, postavljen za pisara Poslanstva u Lisabonu, 1943. godine za sekretara, a od februara do maja 1945. godine je otpravnik poslova.

Posle rata ostao je u Francuskoj gde je u Parizu bio zaposlen u agenciji „Frans pres“.

Bavio se pisanjem. Bio je član Udruženja srpskih pisaca i umetnika u inostranstvu. Sarađivao je u listovima i časopisima: „Documentation Francaise“, „Vie Framaise“, „Le monde“ i dr.

Objavljene knjige: Le mouvement des idees constitutionn les en Yougoslavie depuis la fin de la Grande gurre, 1934.

Vukadin je posle rata živeo u Parizu gde je i doktorirao. Njegov sin Stevan je profesor univerziteta u Francuskoj, a Nikola (1953), doktor književnosti sa Sorbone, novinar je agencije „Frans pres“, dopisnik iz Moskve i direktor predstavništva u Beogradu (1988-1994) i u Moskvi (1994-2001), glavni i odgovorni urednik za Evropu i Afriku i glavni i odgovorni urednik „Frans presa“ (2006-2010).

Dr Vukadin Miletić je umro 2004. godine u Parizu.

Vujadinov rođeni brat, Milorad Miletić (1906-1987), zvani Madža, diplomirao je prava 1928. godine na Pravnom fakultetu u Beogradu i radio je kao sudija u Sreskom sudu u Trsteniku.

MILIĆEVIĆ Aleksandar (1927-2006), lekar primarijus.

Rođen je 27. oktobra 1927. godine u Trsteniku, od oca Dragoljuba i majke Radmile. Osnovnu školu je završio u Trsteniku, gimnaziju započeo u Kruševcu, a završio je 1947. godine u Drugoj muškoj gimnaziji u Beogradu. Medicinske studije završava 1954. godine u Beogradu. Od 1961. do 1963. godine provodi na specijalizaciji iz ftizologije na Institutu za plućne bolesti u Beogradu.

Od 1955. godine radi kao lekar u Domu zdravlja u Trsteniku. Od 1964. do 1992. godine dr Milićević je radio na poslovima lekara ftiziologa u ATD-u. U ovom periodu bio je biran više puta za upravnika, odnosno direktora Doma zdravlja i jednom pri kraju radnog veka bio je imenovan od Skupštine Srbije za vršioca dužnosti generalnog direktora novoformiranog Zdravstvenog centra u Trsteniku.

Više decenija je učestvovao u radu Crvenog krsta. Od strane republičkog odbora Crvenog krsta bio je imenovan za predsedavajućeg Konferencije socijalno-humanitarnih organizacija Srbije, kao i za člana stručnog saveta Republičkog zdravstvenog centra u Beogradu. Proglašen je za počasnog predsednika Opštinske organizacije Crvenog krsta 2003. godine.

Iz oblasti zdravstvene zaštite i socijalne medicine sa organizacijom zdravstvene zaštite, objavio je više od trideset stručnih radova i 1991. godine stekao titulu primarijusa.

Za svoj rad dobio je veći broj stručnih i društveno-humanitarnih odlikovanja i priznanja.

Umro je 24. septembra 2006. godine u Trsteniku. Sahranjen je u porodičnoj grobnici na trsteničkom groblju.

Njegova monografija Istorija trsteničkog zdravstva štampana je posthumno.

Objavljene knjige: Dr Sava S. Stanojević : Narodni lekar, humanista i patpuota, Narodna biblioteka „Jefimija“ – Dom zdravlja „Dr Sava Stanojević“, Trstenik, 1998; Istorija trsteničkog zdravstva, Narodna biblioteka „Jefimija“ – Dom zdravlja „Dr Sava Stanojević“, Trstenik, 2010.

MILOJEVIĆ Filip (1837-1911), težak i trgovac, narodni poslanik.

Rođen je 1837. godine u seoskoj porodici Miloja Jovanovića iz Velike Drenove. Osnovnu školu je završio u rodnom mestu. Živeo je u vreme kada je u seljačkoj Kneževini trgovina svinjama bio unosan posao. Tada se obogatio i stekao je ugled uspešnog žitarskog i marvenog trgovca u Velikoj Drenovi, okolini i Trsteniku. Gonio je i prodavao svinje u Pešti i Beču.

Oženo se kao Filip Jovanović 13. novembra 1860. godine Miljojkom iz Kukljina, a 19. aprila 1864. dobijaju sina Trifuna.

Filip se uključuje u politički rad kada su na političkoj pozornici Srbije toga vremena bili ekonomski jaki ljudi i politički prvaci. Pred Timočku bunu najveće uporište u Velikoj Drenovi imala je Narodna radikalna stranka Adama Bogosavljevića i Nikole Pašića. Najuticajniji iz te stranke za ovaj trstenički kraj bio je Filip Milojević, pa je na izborima za narodnog poslanika za Kruševački okrug biran u više mandata za temnićki, a kasnije i trstenički srez: februara 1877, 30. novembra 1880, 20. novembra 1888, 14. septembra 1889, 14. septembra 1890, 25. februara 1893, 18. maja 1893, 22. jula 1901. i 10. jula 1905. godine. U periodu od prvog mandata 1877. do poslednjeg 1905. godine bio je narodni poslanik ukupno više od 14 godina. Bio je i član Narodnog predstavništva Skupštine Srbije.

„Njegovo Veličanstvo Kralj Srbije Petar I blagovoleo Ukazom svojim od 8. avgusta 1903. godine podariti medalju za uspomenu Svoga izbora za Kralja Srbije i povratka dinastije Karađorđevića, Gospodinu Filipu Milojeviću, članu Narodnog predstavništva“.

Umro je 11. novembra 1911. godine u Velikoj Drenovi.

MILUNOVIĆ Radomir-Mura (1910-1943), advokat, doktor pravnih nauka, komunista prvoborac.

Rođen je 13. juna 1910. godine u Mijajlovcu, sin učitelja Vučića-Vuče Milunovića. Osnovnu školu je završio u Mijajlovcu, a gimnaziju u Kruševcu. Kao gimnazijalac i član literarne družine „Napredak“ svoje književne radove objavljuje u đačkom časopisu „Venturi“, čiji je i urednik bio pri pokretanju ovog glasila. Tada se druži sa skojevcima i upoznaje sa komunističkim idejama, zbog čega je bio isključen iz VII razreda gimnazije, pa je taj razred završio u Nišu, a zatim se vraća u Kruševac, gde završava veliku maturu. Pravne nauke studira u Beogradu, a diplomirao je u Zagrebu, gde su diplomirani „juristi“ sticali zvanje doktora prava.

Prvo zaposlenje je dobio u Kosjeriću, kao sudski pripravnik, zatim radi kao advokatski pripravnik u Kruševcu, u kancelariji advokata Aleksandra-Ace Popovića. Kratko vreme uoči rata je radio u Beogradu gde se oženio jednom profesorkom koja je bolovala od plućne bolesti i 1938. godine umrla.

Dr Radomir Milunović dolazi u Trstenik i stanuje kod svog rođaka, kovača, Miladina Milunovića Kiće, i otvara advokatsku kancelariju. Sledeći svoje ideje, brzo se pročuo u čaršiji kao zastupnik sirotinje pred sudom. Druži se sa mladim komunistima: Živadinom Apostolovićem, Obrenom Antićem, Dragoljubom Katićem... Sa komunistom Radojem Krstićem, kamenorescem iz Popine, u jesen 1939. godine, bio je član Inicijativnog odbora za osnivanje Stranke narodnog fronta u Kruševcu.

U Aprilskom ratu 1941. godine Radomir Milunović, kao rezervni oficir kraljevske vojske, zarobljen je i prebačen u Kraljevački lager, odakle uspeva da pobegne. Jedno vreme se skrivao u Mijajlovcu kod svojih, gde je bio u vezi sa služavkom Ankom Mršom, izbeglicom iz Like, koja mu 1942. godine rađa vanbračnog sina Borišu.

Kao ilegalac u julu 1941. godine postaje član KPJ, gde ga lično prima Mirko Tomić, politički instruktor Pokrajinskog komiteta KPJ Srbije. Pri formiranju „Trsteničke partizanske čete“ u Bogdanju, 22. jula 1941. godine, od Okružnog komiteta postavljen je za komandira. Bio je član ileglno formiranog Sreskog narodnooslobodilačkog odbora u Trsteniku (1942), čiji je predsednik bio Radoje Krstić, a članovi: Svetislav-Tila Jovanović, Živadin Apostolović i dr Radomir Milunović.

Posle ubistva Radoja Krstića, Radomir Milunović Mura sa grupom iz Velike Drenove i Selišta odlazi u „Rasinski partizanski odred“ na Jastrepcu.

Januara 1943. godine 3. četa „Rasinskog partizanskog odreda“ sa Jastrepca kreće u pohod na četnike u prekomoravska sela. Dana 20. januara u selu Stublu ova četa je opkoljena i napadnuta od „Blagotinskog četničkig bataljona“ iz Riljca pod komandom Živojina-Žike Todorovića. Od oko 40 partizana njih 17-oro su ubijeni na poprištu bitke, a još sedmoro su zarobljeni i streljani.

U Stublu je poginuo i dr Radomir Milunović Mura, član štaba 2. čete „Rasinskog partizanskog odreda“, zajedno sa komandirom Miodragom Čajetincem Čajkom i komesarom Borisavom Stefanovićem Vuletom.

Danas, trstenička ulica od centra ka Starom mostu, bivša Ljubostinjska, u znak sećanja nosi ime – Dr Radomir Milunović Mura, a u njegovom rodnom Mijajlovcu meštani su mu podigli spomenik.

MIODRAGOVIĆ Jovan (1854-1926), profesor, pedagog i pisac.

Rođen je 29. avgusta 1854. godine u siromašnoj porodici oca Anđelka i majke Mare (Marije) u Stanišincima.

Osnivnu školu učio je u Trsteniku (1863-1867), a nižu gimnaziju (1867-1871) i učiteljsku školu (1871-1874) završio je u Kragujevcu. Radio je kao učitelj u Beogradu (1874-1877, 1879-1880) i u Engleskom zavodu za srpsku siročad (1877-1879).

Kao državni pitomac u Lajpcigu studirao je pedagogiju (1880-1883). Profesorski ispit iz filozofsko-pedagoške grupe položio je 1883. godine. Potom je bio: profesor beoradske Realke (1884-1887, profesor (1887-1890) i direktor (1888-1890) Učiteljske škole u Nišu, profesor Učiteljske škole u Beogradu (1890-1897), honorarni nastavnik u Višoj ženskoj školi i u Bogoslovsko-učiteljskoj školi, i upravnik Svetosavske večernje škole. Bio je referent za osnovnu nastavu u Ministarstvu prosvete (1897-1900). Zatim se vratio u profesorsku službu i radio u učiteljskoj školi u Aleksincu (1900) i do penzionisanja u Drugoj gimnaziji u Beogradu (1900-1908). Kao izaslanik Ministarstva prosvete pregledao je rad osnovnih škola u Srbiji (1885-1915).

Za vreme Prvog svetskog rata interniran je u Nežider u Mađarskoj. Posle rata opet je službovao kao profesor Ženske učiteljske škole u Beogradu (1922-1925), dok ponovo nije penzionisan.

Bio je član i funkcioner Društva Svetog Save (od 1886), član Glavnog prosvetnog saveza Srbije, član Odbora Zadužbine Nikole Spasića. Govorio je nemački i francuski jezik.

Odlikovan je Ordenom Svetog Save IV reda (1889) i III reda (1898).

Pisao je priče za decu i omladinu, romane, putopisne zapise, eseje, popularne priloge iz istorije, narodne medicine, poljoprivrede, bavio se pitanjima iz sociologije, psihologije, pedagogije i istorije obrazovanja. Objavljivao je u listovima i časopisima: „Vidovdan“, „Škola“, „Istok“, „Hrišćanski vesnik“, „Težak“, „Letopis Matice srpske“, „Prosvetni Glasnik“, „Pobratimstvo“, „Učitelj“, „Borba“, „Srpče“, „Velika Srbija“, „Bosanska vila“, „Iskra“, „Narodne novine“, „Školski glasnik“, „Glasnik za dečju psihologiju“, „Pijemont“ itd. Uređivao je listove: „Srpče“ (1884-1887), „Prosvetni glasnik“ (1896-1900), „Ručni pad“ (1900-1902), „Srbobran“ (1908-1914).

Objavljene knjige: Pričanja deci u školi, Beograd, 1880; Zagorkinja ili Život naš u šumi i bez šuma, s jednom fotografskom slikom srpskog seljaka, Beograd, 1880; Duh nastave i vaspitanjau Srbiji, u početku poslednje četvrti devetnaestoga veka po izveštajima poslanika ministarskih, direktora srednjih škola i drugim izvorima, Beograd, 1887; Pričanja Srbima i Srpčićima o narodu njinom, Beograd, 1887; Bosiljak : I-IV struk, Niš, 1888-1891; Dečji anđeo hranitelj, zbirka nesrećnih slučajeva s decom, Beograd, 1892; Najobičnije greške u nastavi i vaspitanju školskom, Beograd, 1894; Učiteljska škola u Beogradu : za prvih dvadeset i pet godina cvojega života, Beograd, 1896; Miris bosiljkov, Beograd, 1896; U Vukovu zavičaju : putna slika, Beograd, 1897; Drugi miris bosiljkov, Beograd, 1902; Bosiljka : priče za srpsku decu, Beograd, 1903; Pad u drugom razredu osnovne škole, Beograd, 1905; Vidosava, priče za srpsku decu, Beograd, 1908; Srpska zvezda ili srpstvo u kulturnoj borbi, Beograd, 1908; Riznica : priče za decu : sa slikama, Beograd, 1909; Milan Ć. Milićević, Beograd, 1909; Radiša ili kakav nam učitelj treba na selu, Beograd, 1910; Dvadesetpetogodišnjica jedne neobične kulturne ustanove, Beograd, 1913; Narodna pedagogija u Srba ili Kako naš narod podiže porod cvoj, Beograd, 1914; Uskršnji hleb, Beograd, 1914; Tragični dani Beograda : Beleške iz trinaestodnevne vladavine Austrije u Srbiji, Beograd, 1915; Priprema za rad u osnovnoj školi, Beograd, 1920; Tragični dani Srbije : beleške iz zloglasne trogodišnje vladavine austriske u Srbiji : 1915-1918, Beograd, 1921; Nova majka: roman o vaspitanju, Beograd, 1922.

Oženio se 1884.godine Milicom Vasiljević i imao tri ćerke: Bosiljku, Milu i Zagorku i dva sina, Dimitrija i Stevana.

Umro je 14. maja 1926. godine u Beogradu.

MIRIĆI vode poreklo od Stefana Udovičića koji se u ove krajeve doselio sa Kosova i Metohioje krajem XVIII veka. Imao je sinove Aleksandra i Nedeljka. Nedeljko i Mirisava-Mira imaju sinove: Dimitrija, Pavla i Aleksu koji se prezivaju po ocu Nedeljković. Deca ovih Nedeljkovića dobijaju prezime po babi – Mirići.

MIRIĆ Milosav (1860-1928), terzija, mlinar, trgovac i bankar.

Rođen je 1860. godine u Milutovcu kao najmlađi od petoro dece zemljoradnika Alekse Nedeljkovića (1828-1883) i Stanke-Stane, rođene Paunović (1829-1909).

Milosav prelazi u Trstenik, na početku kao terzija, a kasnije kao trgovac mešovitom robom i stiče imetak i lep ugled. Bio je trgovac, mlinar, industrijalac, bankar i jedan od vođa Radikalne stranke u Trsteniku. Vlasnik je više radnji, nekoliko kuća i parnog mlina „Stražba“ u Osaonici kod Trstenika. Bio je član odbora za izgradu nove crkve „Sveta Trojica“ u Trsteniku, osnivač i akcionar Trsteničke kreditne banke (1922), nastale preobraženjem „Trsteničkog udruženja za pomoć i štednju“ osnovanog još 1887. godine, kao i Zemljoradničke štedionice u Trsteniku (1924). Milosav i sinovi su 1921. godine uz parni mlin, valjaonicu sukna i ledaru velikog kapaciteta u Stražbi postavili i gater – postrojenje strugare na horizontalni pogon. Ova strugara u prvim posleratnim godinama je predstavljala prvo industrijsko postrojenje u Trsteniku. Tu je postavljena i prva elektroinstalacija sa dinamo-mašinom za proizvodnju električne struje za rad i osvetljenje mlina i okolnih objekata.

Bio je u odboru za osnivanje Vrnjačke Banje, a 1911. godine u njenom centru, pored vile „Avale“, sa Vasom Anđelkovićem gradi „Stanove Anđelkovića i Mirića“ sa 65 soba i sa 2 lokala. Ubrzo se razortačuju, Vasin deo je hotel „Kruna“, a Milosavljev vila „Mirić“. Objekti su porušeni 1989. godine zbog izgradnje novog dela hotela „Zvezda“.

Bio je izdavač poštanskih razlednica sa motivima Trstenika i Vrnjačke Banje.

Prve automobile u Trsteniku kupili su braća Mirići i braća Malićanin. Zapošljavaju i šofere i mehaničare za održavanje mašina.

Supruga Milisava Mirića, Katarina-Kata Mirićka, bila je jedna od osnivača Podružine Ženskog društva u Trsteniku 1906. godine, a kasnije i njena predsednica.

Milosav se oženio 1882. godine Katarinom (1865-1933), ćerkom kasapina i kafedžije Miluna Živkovića iz Trstenika, koja mu je donela u miraz znatno nasledstvo. Milosav i Katarina-Kata su imali desetoro dece, sedmoricu sinova i tri kćeri: Aleksu, Božidara, Svetolika, Stevana, Darinku, Hristinu, Milicu, Miluna, Dragomira i Branislava. Mirići su kasnije ženidbama i udajama svoje dece uvećali već stečeno veliko bogatstvo i postali su ekonomski najmoćnija i jedna od najuglednijih porodica iz trsteničkog kraja.

Milosav Mirić je umro 23. aprila 1928. godine u Trsteniku.

MIRIĆ Aleksa (1883-1918), trgovac, umro je od malarije 20. maja1918. godine, kao rezervni konjički narednik, u mestu Banica (danas Veva) kod Lerina (Florina), na Solunskom frontu, gde je i sahranjen. Njegove posmrtne ostatke preneo je otac Milosav u Trstenik gde je sahranjen 23. aprila 1923. godine.

MIRIĆ Božidar (1884-1934), lekar.

Osnovnu školu završio je u rodnom mestu, gimnaziju pohađao u Kruševcu i Čačku, a maturirao 1903. u Beogradu. Medicinu je završio u Beču i 1909. promovisan za doktora celokupnog lekarstva i hirurgije. Na praksi i specijalizaciji hirurgije bio je u Opštoj državnoj bolnici u Beogradu (1909-1911). Konkursom je jula 1912. izabran za lekara Jaseničkog sreza i radio u Topoli.

Učestvovao je u oba balkanska rata (1912-1913) kao lekar pri bolničkoj četi Šumadijske divizije II poziva. Nakon demobilizacije vratio se na dužnost u Topolu. Ponovo je mobilisan jula 1914. i oktobra iste godine proizveden je u rezervnog sanitetskog poručnika. Tifus je preboleo 1915, oktobra iste godine povlačio se sa srpskom vojskom i januara 1916. dospeo na Krf. Kao lekar 2. armije učestvovao je u proboju Solunskog fronta.

Nakon demobilizacije postavljen je na dužnost sreskog lekara Bitoljskog sreza, potom okružnog fizikusa u Prizrenu, gde je osnovao društvo za zaštitu dece bez roditelja i vakcinisao školsku decu protiv velikih boginja. Oboleo od reumatizma, vratio se septembra 1919. u Topolu i januara 1920. Postavljen je za upravnika bolnice. Uznapredovalu bolest više puta je lečio po banjama. Krajem 1921. proizveden je u rezervnog sanitetskog kapetana I klase, a 1924. postavljen u Ćupriji za referenta saniteta grada, potom za oblasnog referenta. Radio je kao privatni lekar u Mladenovcu, a od 1927. u Vrnjačkoj Banji.

U medicinskoj periodici objavio je rad o aneurizmi aorte i jedan o bubrezima.

Živeo je u Beogradu. Umro je 11. avgusta 1934. godine u Topoli.

MIRIĆ Svetolik (1887-1943), privrednik i bankar. Oženio se Kosarom Pavlović iz Rače. Pre rata je bio opštinski odbornik. Godine 1942. je izabran za predsednika opštine Trstenik. Predvodio je Odbor za pomoć izbeglicama i njegovim zalaganjem zbrinute su mnoge porodice koje je kao beskućnike rat doveo u Trstenik. Uhapšen je zbog četni-čkog prepada i ubistva sreskog načelnika, Danila Mihajlovića, i streljan je 1943. godine na Banjici kao talac. Sa suprugom Kosarom, rođenom Pavlović, imao je kćer Olgu-Olgicu (1921), udatu za Dragoslava Bićanina, sa kojim ima sina Slobodana, poznatog glumca u Beogradu.

MIRIĆ Stevan (1889-1966) privrednik i bankar. Oženio se Feodorom Popović iz Prijedora. Sa njom je imao sina Miodraga, koji se odselio za Beograd, Petra, koga su ubili žandarmi u noći aprila 1943. godine u Trsteniku za vreme policijskog časa i Milosava-Mišu, inženjera „Prve petoletke“ u Trsteniku.

MIRIĆ Darinka (1891-1958) je bila udata za Radivoja Pantovića iz Čačka.

MIRIĆ Hristina (1893-1971) je bila udata za Milana Živanovića iz Rače Kragujevačke, koga su streljali partizani 1944. godine.

MIRIĆ Milica (1891-1913) je umrla kao devojka.

MIRIĆ Milun (1897-1962), inženjer, živeo je u Novom Sadu. Oženio se Nemicom Dagmar Hempt iz Lukavca kod Tuzle.

MIRIĆ Dragomir (1898-1972), bankar, oženio se Zorkom (1905-1996), ćerkom trgovca Petra Stojadinovića, sa kojom je imao sinove Jovana, Petra i Vojislava, prvaka Jugoslovenskog dramskog pozorišta u Beogradu.

MIRIĆ Branislav (1901-1972), privrednik. Oženio se 1926. godine Milicom Milovanović, studentkinjom medicine Bečkog univerziteta, ćerkom Dobrivoja Milovanovića, trgovca iz Trstenika, koji je u Vrnjačkoj Banji sagradio vilu „Atina“. Sa njom je imao ćerke: Katarinu, arhitektu, Ljubicu, arhitektu, Gordanu, profesorku, i Ljiljanu-Bebu, zdravstvenog radnika, i sina Milana, inženjera.

MIRIĆ Vojislav (1933-2019), prvak Jugoslovenskog dramskog pozorišta.

Rođen je 7. aprila 1933. godine u Trsteniku od oca Dragomira i majke Zorke, ćerke Petra Stojadinovića, bogatog trgovca iz Trstenika. U Trsteniku i Vrnjačkoj Banji provodi detinjstvo i završava osnovnu školu. Gimnaziju uči u Kruševcu, gde kao đak gimnazije glumi u poluprofesionalnom kruševačkom pozorištu. Diplomirao je glumu na Akademiji za pozorište, film, radio i televiziju 1955. godine i biva angažovan u Jugoslovenskom dramskom pozorištu, Beogradskom dramskom pozorištu, Srpskom narodnom pozorištu u Novom Sadu,.narodnom pozorištu u Brogradu, Pozotištu u Banja Luci...

Posle nekoliko sjajnih uloga na filmu, među kojima se izdvajala uloga studenta Nenada u ljubavnoj priči „Čudna devojka“ sa Špelom Rozin (režija Jovan Živanović, 1962) bio je među prvima koji su ostvarili status slobodnog filmskog glumca i zajedno sa Velimirom Batom Živojinovićem osnovao je Udruženje filmskih glumaca.

Među pedesetak filmskih uloga Voje Mirića izdvajaju se uloge u filmovima „Službeni položaj“ Fadila Hadžića (Srebrna arena za glumu u Puli, 1964) i „Derviš i smrt“ Zdravka Velimirovića (Gran-pri u Nišu, 1974. – njegov nezaboravni Ahmed Nurudin stoji i danas kao obrazac antologijske uloge u savremenom filmu i spada među trajne doprinose umetnosti ekrana), kao što su to i uloge u filmovima „Tri“ Saše Petrovića (1965), „Nemirni“ Kokana Rakonjca (1967), „Brat doktora Homera“ Žike Mitrovića (1968), „Valter brani Sarajevo“ (1972), „Otpisani“ (1974) i druge.

Bio je upravnik Pozorišta na Terazijama i direktor distributerske kuće „Ineks-film”. Ugledni poslenik kulture i redak primer istinske skromnosti i čovekoljublja, Voja Mirić bio je oličenje Gospodina Glumca tokom celog svog ljudskog i umetničkog postojanja.

U braku sa Helenom Šlafajzer, filologom, profesorom, ima sina Olivera, snimatelja, koji živi u Sjedinjenim američkim državama.

Vojislav-Voja Mirić je preminuo u 86. godini, 23. aprila 2019. godine u Beogradu.

MUTAVDŽIĆ V. Pavle (1817-1888), okružni načelnik, osnivač Vrnjačke Banje.

Rođen je 1817. godine u Tobolcu kod Trstenika. Otac Vučko Mutavdžić, trgovac bio je starešina Kruševačke nahije za vreme vladavine kneza Miloša Obrenovića, a posle njegove smene sudija novoformiranog Okružnog suda u Kruševcu. U tefteru poreza i arača nahije kruševačke, Bugar-moravske i kruševačke kapetanije iz 1834, za selo Toboce, popisan je Vučko Mutavdžić, star 50 godina, sin Petar, star 16 godina, sin Pavle, star 14 godina, sin Gavrilo, star 0,5 godina i sluga Petar, star 22. godine. Kasnije je Pavle imao i braću Milovana i Iliju i sestre Sinđeliju, Miljojku i Mariju. Izabran je za narodnog poslanika 2. februara 1835. godine.

Pavle je osnovnu školu završio u Kruševcu i na jesen 1833. upisao se u Višu školu, koja je te godine premeštena iz Beograda u Kragujevac. Po završetku ove škole našao se na spisku 32 odabrana pitomca Vojne škole, odnosno Vojne akademije, koja je decembra 1837. godine počela da radi u Požarevcu, a u aprilu naredne godine preseljena je u Beograd. Potom, u maju iste godine, u Kragujevac, a krajem juna 1838. prestala je sa radom. Te godine tražio je službu od kneza Miloša, ali je nije dobio jer mu je otac bio u kneževoj nemilosti. Kada se otac ponovo našao među Miloševim činovnicima, i sam je u oktobru 1838. godine dobio službu kao praktikant u Ministarstvu prosvete. Na proleće 1839. premešten je za starijeg pisara suda Crnorečkog okruga u Zaječaru, do jeseni 1842. godine, kada ga je posle smene dinastije knez Aleksandar Karađorđević postavio za sekretara suda Kruševačkog okruga. Zatim je bio protokolista Apelacije (1843-1844) i činovnik Državnog saveta (1844-1845). Promenio je i radno mesto i struku kada ga je ministar unutrašnjih poslova, Ilija Garašanin, 1845. godine postavio za načelnika Kruševačkog sreza i kada je proizveden u čin potporučnika (do 1865. redovno je napredovao do čina majora). Na ovoj dužnosti bio je do maja 1858. godine, a onda je kneževim ukazom vraćen u Zaječar kao pomoćnik načelnika Crnorečkog okruga. Potom je postavljen za načelnika Aleksinačkog (1859-1861) i Kruševačkog okruga (od 1861. do jula 1868, kada je razrešen dužnosti).

Bio je veoma aktivan u javnom životu Kruševca. Jedan je od zaslužnih za otvaranje polugimnazije (1863) i školske biblioteke (1866), jedne od prvih u Srbiji. Govorio je o potrebi za otvaranjem novih osnovnih škola u Kruševačkom okrugu i većim brojem učitelja u Kruševačkoj gimnaziji. Bio je jedan od odbornika koji su 1873. godine predlagali da se kruševačkoj realci dodaju dva starija razreda, što se i ostvarilo, zatim je podržavao otvaranje pruge prema Kruševcu i dr. Učestvovao je i na izborima za opštinske odbornike 1874. godine. Pominje se i kao glavni svedok u procesu protiv Serafima Negotinca, učesnika Timočke bune 1883. godine, koji je osuđen na smrt.

Najzaslužnija je ličnost za osnivanje banje u Vrnjcima – Vrnjačke Banje, prve turističke organizacije te vrste na Balkanu. Bio je jedan od prvih bolesnika koji se, na preporuku Josifa Pančića, lečio toplom mineralnom vodom (1860). Pošto je lečenje bilo uspešno, sa četrdeset uglednih građana Kruševca, Trstenika i Kraljeva ustanovio je 1868. godine „Osnovatelno fundatorsko društvo kiselo-vruće vode u Vrnjcima”. Preduzeo je otkup okolnog zemljišta, kaptažu izvora i izgradnju banjskih objekata, pre svega kupatila. Prva zvanična turistička sezona otpočela je 1869. godine. Napisao je prvu knjigu o Vrnjačkoj Banji i tako ostavio svedočanstvo o razvoju ovog lečilišta.

U Trsteniku je imao zgradu i u njoj kafanu. U izvorima se navodi i kao Pavle Vučković. Braća su mu takođe bili ugledni građani Kruševca – Stanko je bio sreski načelnik u Kraljevu, te pomoćnik načelnika Kruševačkog okruga, Ilija, sudija, a Gavrilo, predsednik Kruševačke opštine.

Pavle se oženio 1847. godine Marijom-Marom, ćerkom Simeona Prokića iz Trstenika i imao je sinove, Ljubomira, građevinskog inženjera i Božidara, pravnika, okružnog načelnika i narodnog poslanika (1893), i ćerke, Leposavu i Jelenu.

Od 1842. do 1870. godine nabavljao je putem pretplate srpske knjige za sebe, svoju decu i druge. Prenumerisao se na preko 50 naslova.

Umro je 22. januara 1888. godine u Kruševcu, gde je i sahranjen.

Objavljeno delo: O banji vrnjačkoj : u srezu trsteničkom okrugu kruševačkom, Beograd, 1884; (Reprint izdanje, Vrnjačka Banja, 1972).

Ljubodrag Popović je objavio monografiju Pavle Mutavdžić i njegovo doba, Vrnjačka Banja, 2008.