Narodna Biblioteka „Jefimija“ Trstenik

EGERIĆ Miroslav (1934- 2016), univerzitetski profesor, književnik.

Rođen je 1934. godine u Riđevštici kod Trstenika. Budući da je rano ostao bez oca, odrastao je u skromnoj seoskoj porodici pod okriljem majke Danice i brata Vane.

Osnovnu školu učio u Stopanji kod Trstenika (1940-1944), Nižu gimnaziju u Vrnjačkoj Banji (1948-1951), Učiteljsku školu u Kruševcu (1951-1955), a Filološki fakultet u Beogradu (1955-1960), gde je i doktorirao sa temom „Književno i kritičko delo Đorđa Jovanovića“ (1970). Na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu, najpre je asistent, potom docent, vanredni i redovni profesor Srpske književnosti XX veka.

U Matici srpskoj je bio član Odbora Odeljenja za književnost i jezik Upravnog odbora u dva mandata. U Društvo književnika Vojvodine primljen 1965. godine, bio je član Upravnog odbora i predsednik (1991-1994), kao i član uprava Srpske književne zadruge i Srpskog PEN-centra. Član Udruženja književnika Srbije. Učestvovao je u radu brojnih žirija za književne nagrade.

Poznat je kao književni istoričar, kritičar i esejist. Pisao je o klasicima srpske moderne književnosti (D. Ćosiću, A. Isakoviću, M. Selimoviću). Priredio je trotomnu Antologiju srpskog pesništva XIX i XX veka (2008), do sada najobimniju i najambicioznije sačinjenu knjigu ove vrste kod nas. Priredivši dve antologije savremene srpske satire, kao i zbornik Domanovićevo pleme, svojim izvrsnim esejima i kritičkim prikazima dao jedan od najizuzetnijih i najhrabrijih doprinosa istoriji srpske satirične književnosti.

Dobitnik je niza nagrada: „Đorđe Jovanović“ (1975), „Milan Bogdanović“ (1985), Oktobarska nagrada Novog Sada (1991), Zlatna povelja Univerziteta u Novom Sadu (1991), „Laza Kostić“ (1995), Društva književnika Vojvodine za životno delo (1996), „Kočićeva knjiga“ (2000), Vukova nagrada (2002), Zlatni prsten despota Stefana Lazarevića („Bagdala“, Kruševac, 2007), „Ćorđe Fišer“ (2010) Sekcije satiričara i humorista Društva književnika Vojvodine.

Urednik „Vidika“ (1958-1960), „Polja“ (1961-1968), Izdavačkog preduzeća „Progres“ u Novom Sadu (1961-1962), „Dela“ (od 1968). Saradnik brojnih listova i časopisa: „Vidici“, „Delo“, „Student“, „Polja“, „NIN“, „Mladost“, „Letopis Matice srpske“, „Rukovet“, „Gledišta“, „Književne novine“, „Život“, „Književna kritika“, „Književna reč“, „Filosofija“, „Trag“, „Zlatna greda“, „Bagdala“, „Književna istorija“, „Politika“, „Uspenja“...

Autor većeg broja predgovora, pogovora, recenzija knjiga.

Objavljene knjige: Portreti i pamfleti, Novi Sad, 1963; Molitva na Čegru, Kruševac, 1967; Antologija savremene srpske satire, Beograd, 1970; Ljudi, knjige, datumi, Novi Sad, 1971; Reč u vremenu, Vrnjačka Banja, 1974; Dela i dani I, Novi Sad, 1975; Srećna ruka, Beograd, 1979; Izvor i molitva, Novi Sad, 1980; Dela i dani II, Novi Sad, 1982; Glasovi i ćutanja, Priština, 1984; Pisma porodičnim ljudima, Beograd, 1986, 1990; Dela i dani III, Novi Sad, 1990; Srbija i pamćenje, Novi Sad, 1996; Duh i čin, Banja Luka, 2000; Proplanci i magnovenja, Bačka Palanka, 2005; Lirski eseji, Novi Sad, 2005; Antologija srpskog pesništva: HIH-HH vek I-III, Novi Sad, 2008; Domanovićevo pleme: savremeni srpski satiričari, Zrenjanin, 2010; Skerlićev kritički duh, Novi Sad, 2011.

Prevodi na mađarski: Feljegyzesek a cellabol (Zapisi iz ćelije), 1963; Beszelgetes egu hallagatastrol (O Ivi Andriću), 1964.

Sa suprigom Ljubinkom ima đerku Vesnu (1970), pesnikinju i prevodioca.

Preminuo je u 83. godini života u Novom Sadu 31. oktobra 2016. godine, sahranjen je 2. novembra u rodnoj Riđevštici.

ERAC Vojislav Šumadinac (1914-1942), narodni pevač, guslar.

Rođen je 16. avgusta 1914. godine, od oca Alekse, potkivača, i majke Jevrine u Maloj Drenovi kod Trstenika. Još kao učenik osnovne škole je pisao deseteračke pesme i guslao, prvo na pozajmljenim guslama, a kasnije na guslama majstora iz Planinice, Miroslava. Nakon osnovne škole izučio je pinterski zanat, ali se na njemu zdržao veoma kratko. Upisuje 1935. godine Trupnu podoficirsku školu po nagovoru svojih ujaka Baršića. Iaoko je položio za desetara posvećuje se guslanju i pisanju epskih pesama. Jedan je od poslednjih naših guslara i pevača narodnih epskih pesama iz šumadije. Obišao je desetine gradova širom tadašnje Jugoslavije, o čemu svedoči njegov „Dnevnik“. Sam je sastavljao i štampao stihove pesama koje je pevao uz gusle. Po odobrenju Ministarstva prosvete pevao je i guslao u školama širom zemlje.

Njegov ujak, general Ilija Brašić, vodio ga je i u kraljevski dvor gde je guslao. Od kneza Pavla Karađorđevića dobio je na poklon gusle od suvog javorovog drveta 1938. godine, koje se i danas čuvaju kao porodična dragocenost. Pevao je i princu Đorđu u duševnoj bolnici u Nišu, o čemu postoji zapis upravnika Uroša Jekića.

Poslednji put je u rodnoj Drenovi zapevao na svečanosti 29. marta 1941. kada je kralj Petar II Karađorđević preuzeo presto.

Uhapšen je na putu Trstenik – Mala Drenova, u selu Bogdanje. Poznati guslar najpre je odveden na kruševačko Slobodište, a potom u Logor „12. februar“ u Nišu. Streljan je na brdu Bubanj 15. decembra 1942. godine.

Nakon pogibije Vojislava, njegova supruga Jelenka (Stanić) je prerezala strunu na guslama i narednih 20 godina nosila je crnu odeću u znak žalosti. Tako je sa Vojislavom streljana i igra i pesma u njihovom domu, a njihov sin, Milovan, nikad nije naučio da peva i da igra.

Milovan Erac, poznati kruševački književnik i publicista, imao je samo tri godine kada su Nemci streljali njegovog oca Vojislava. Posvetio mu je potresne priče. „U devojačkom sanduku za miraz mati je dugo čuvala zub mog oca, viđao sam je često kako se moli sa njim ispred ikone Svetog Nikole. Ovo je jedino što imam od tvog oca, to je njegova kost – govorila je kada mi je zub predala na čuvanje. Kupio sam džepni ruski sat i čuvao ga u toj kutijici.“

Na molbu čuvenog pozorišnog umetnika Momira Bradića iz Medveđe, strune su na Erčevim guslama vraćene na Vidovdan 1980. godine kako bi se ponovo oglasile na Slobodištu u Kruševcu.

Nije poznato koliko je Vojislav Erac ostavio autorskih pesama. Izvesno je da je napisao: „Kralj Petar II i vila“, „Odlazak kralja Petra u Englesku“, „San kraljice Marije“, „Smrt kralja Aleksandra I ujedinitelja“, „Vojvoda Lune“... Pesme je štampao u paraćinskoj štampariji „Žikon“.

Sačuvane su u rukopisu i dve njegove „Knjige utisaka“, čije je delove 2009. godine štampao njegov sin Milovan Erac u knjizi Tragovi predaka.